W kwartalniku „SAPER” piśmie Stowarzyszenia Saperów Polskich Nr 2-3 z 2018 zostały zamieszczone trzy artykuły płk. dr. Wiesława Leszka Ząbka o pomniku sapera upamiętniających działania nad środkową Wisłą w 1944 roku.
Pierwszy pomnik poświęcony saperom polskim został zbudowany na skarpie wiślanej z ciosów kamiennych w 1956 r. Na pomniku umieszczono dwie mosiężne tablice, jedna z orłem i napisem „W TYM MIEJSCU W DNIACH OD 12-15 SIERPNIA 1944 R SAPERZY 1 ARMII WP WYBUDOWALI MOST DŁUGOŚCI 915 METRÓW NOŚNOŚCI 16 TON ZABEZPIECZAJĄC PRZEPRAWĘ ODDZIAŁÓW POLSKICH I RADZIECKICH WALCZĄCYCH NA PRZYCZÓŁKU WARECKO – MAGNUSZEWSKIM Z HITLEROWSKIM OKUPANTEM
OŚ MOSTU → 120 M OZNACZONA PAMIĄTKOWYMI KAMIENIAMI”.
Na drugiej płycie z odznaką saperską wymienione są bataliony, które wybudowały most i zabezpieczały przeprawy oddziałów 1 Armii. Na płycie widnieje data 15 sierpień 1956 r. Jest to rok przemian w Polsce, śmierć Bolesława Bieruta i powrót do władzy Władysława Gomułki. 15 sierpień to święto Wojska Polskiego i dzień ukończenia budowy mostu. Pomnik ten stał przeszło dwie dekady. W latach siedemdziesiątych koło Wilgi został utworzony ośrodek wypoczynkowy kancelarii premiera. To z inicjatywy ówczesnego premiera Piotra Jaroszewicza postawiono w 1974 r. koło Tarnowa głaz upamiętniający w tym miejscu forsowanie Wisły przez I Brygadę Pancerną im. Bohaterów Westerplatte. W 1978 r. zdemontowano dotychczasowy pomnik sapera i postawiono nowy. Monument mierzy ponad 10m, jest wykonany z piaskowca. Na głowicy pomnika umieszczono orły I Armii WP i orły współczesne WP. Na bocznych ścianach pomnika wykuto odznaki saperskie, przedwojenną i obecną, a na ścianie frontowej następujący napis:
„CHWAŁA ŻOŁNIERZOM
ARMII RADZIECKIEJ
I 1 ARMII WOJSKA POLSKIEGO
BOHATEROM
WALK WYZWOLEŃCZYCH
NAD ŚRODKOWĄ WISŁĄ.
1-VIII-1944 R 8 ARMIA GWARDII
SFORSOWAŁA WISŁĘ I UCHWYCIŁA
PRZYCZÓŁEK POD MAGNUSZEWEM
NA TEN PRZYCZÓŁEK
9 i 10 SIERPNIA 1944 R PRZEPRAWIŁY SIĘ
3 DYWIZJA PIECHOTY IM. R. TRAUGUTTA
i I BRYGADA PANCERNA
IM. BOCHATERÓW WESTERPLATTE.
W TYM REJONIE
W DNIACH 12-15 – VIII – 1944 R SAPERZY
I ARMII WOJSKA POLSKIEGO
ZBUDOWALI MOST DŁUGOŚCI 894T NOŚNOŚCI 16 T
OSŁANIANY PRZEZ POLSKĄ I RADZIECKĄ ARTYLERIĘ
PRZECIWLOTNICZĄ
SŁUŻYŁ ON DO PRZEPRAWY
2 DYWIZJI PIECHOTY
IM. H. DĄBROWSKIEGO
I INNYCH JEDNOSTEK I ARMII WP
ORAZ ODDZIAŁÓW RADZIECKICH
WALCZĄCYCH NA PRZYCZÓŁKU
WARECKO – MAGNUSZEWSKIM
A TAKŻE WOJSK
ROZPOCZYNAJĄCYCH WIELKĄ
OFENSYWĘ STYCZNIOWĄ 1945 R.
CZEŚĆ ZWYCIĘZCOM
W WALCE
Z HITLEROWSKIM NAJEŹDŹCĄ
BOCHATERSKIM
WYZOLICIELOM POLSKI.
Pomnik został wykonany przez saperów z następujących jednostek Warszawskiego Okręgu Wojskowego: 3774 (7 Pułk Pontonowy z Dęblina), 2189 (2.Warszawski Pułk Saperów w Kazunia Nowego) , 1174 ( 60 Szkolny Batalion Naprawy Sprzętu Inżynieryjnego z Dęblina) i 4829 (1 Brygada Wojsk Obrony Wewnętrznej z Góry Kalwarii). Na płycie umieszczono datę 17 września 1978 r. Pomnik odsłonięto uroczyście przez naczelne władzę PRL, w tym Piotra Jaroszewicza i Wojciecha Jaruzelskiego byłych oficerów, którzy brali udział w forsowaniu Wisły w 1944 r.
W 2014 r. w 70 rocznicę forsowania Wisły z mojej inicjatywy, wspólnie z samorządem Gminy Wilga i Stowarzyszeniem Saperów Polskich zostały zorganizowane uroczystości upamiętniające budowę mostu i forsowanie Wisły, które odbywają się każdego roku w sierpniu. W czerwcu tego roku przyjechała komisja z Instytutu Pamięci Narodowej, która uznała, że umieszczony napis na pomniku łamie zapisy ustawy „O zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej” z 2016 r. Komisja IPN nakazała Urzędowi Gminy Wilga usunięcie napisu, który gloryfikował Armię Radziecką. Gmina wykonując nakaz zatynkowała w/w napis. Obecnie środowisko saperskie i mieszkańcy oczekują na uzgodnienie nowego tekstu i umieszczeniu go na pomniku.
4 grudnia będę na spotkaniu środowisk saperskich w Ordynariacie Polowym Wojska Polskiego, gdzie będę chciał poruszyć sprawę pomnika w Wildze. Pragnę dodać, że pomnik znajduje się na terenie Osiedla Wypoczynkowego w Wildze, a nie, jak błędnie jest podawane w Skurczy.